Η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης – Thessaloniki International Fair

Ο Ν. Γερμανός, υπήρξε εξαίρετος επιστήμων, δόκιμος συγγραφέας και αξιόλογος πολιτικός. Υπήρξε ένας άνθρωπος με πλατιά μόρφωση και υψηλά ιδανικά, ταυτόχρονα όμως ήταν και άνθρωπος της δράσης. Συνέλαβε την ιδέα της οργάνωσης μιας Γενικής Έκθεσης, όχι στην πρωτεύουσα, αλλά στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Διέθετε την επιμονή, τη διπλωματική ευελιξία και το θάρρος που απαιτούνταν για να ξεπεραστούν οι αμέτρητες δυσκολίες και η γραφειοκρατική αδράνεια, για να γίνει το όραμά του πραγματικότητα. Το βασικό δεδομένο της ιστορικής πραγματικότητας ήταν το ότι λίγα χρόνια πριν η Ελλάδα, ύστερα από μία μακρά πολεμική περίοδο (η οποία ουσιαστικά άρχισε το 1912 και τελείωσε το 1922), ήταν υποχρεωμένη να αντιμετωπίσει τις συνέπειες της Μικρασιατικής Καταστροφής και της ανταλλαγής των πληθυσμών. Η Θεσσαλονίκη, επιπλέον, ήταν ακόμα βαριά πληγωμένη από την πυρκαγιά του 1917, που είχε καταστρέψει τις πιο κεντρικές περιοχές της. Για την Ελλάδα υπήρχε ένα σκέλος μεγάλου ιστορικού παθητικού. Ένα μεγάλο τμήμα του ελληνισμού είχε ξεριζωθεί απ’ τις προαιώνιες εστίες του. Η ανταλλαγή των πληθυσμών γινόταν σημείο καμπής σε μια ιστορία τουλάχιστον 3.000 χρόνων. Αλλά, ο απολογισμός, όσο κι αν σκιάζεται απ’ την Μικρασιατική συμφορά, δεν πρέπει να αλλοιώνει την αληθινή σημασία των γεγονότων. Και αυτό γιατί, όταν το 1923 με την συνθήκη της Λωζάνης, έκλεισε ο κύκλος της εξόρμησης του 1912, τα σύνορα της Ελλάδας είχαν επεκταθεί από την Μελούνα στον Έβρο και έφθαναν πλέον από τη Δοϊράνη στο Λιβυκό Πέλαγος. Το γενέθλιο έτος της ΔΕΘ είναι το 1926. Στις 3 Οκτωβρίου της χρονιάς αυτής, έγιναν τα εγκαίνια της 1ης Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης. Η ιστορική ακρίβεια, ωστόσο, επιβάλλει να σημειώσουμε ότι σαν ιδρυτικό έγγραφο της ΔΕΘ, πρέπει να θεωρηθεί η υπ’ αριθμόν 16968/30 Απριλίου 1925 απάντηση του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας σε αναφορά του Ν. Γερμανού. Με την απάντηση αυτή το Υπουργείο αποδέχθηκε την πρόταση για τη διοργάνωση Διεθνούς Έκθεσης στη Θεσσαλονίκη. Πρόταση που έγινε πραγματικότητα το επόμενο έτος. Χρειάζεται να διευκρινιστεί ότι η ίδρυση και η καθιέρωση του θεσμού που έγινε το 1926, έγινε με τη μορφή και τον τίτλο ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΚΘΕΣΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. Οργανωτής και εκδήλωση είχαν τον ίδιο τίτλο. Και η μόνη εκδήλωση ήταν η Γενική Διεθνής Έκθεση. Ωστόσο, το βασικό πρόβλημα που είχε να αντιμετωπίσει η Ελλάδα στην περίοδο αυτή, ήταν η ανασυγκρότηση, η αποκατάσταση των προσφύγων και η ανάπτυξη της οικονομίας της. Το ίδιο πρόβλημα και μάλιστα σε αυξημένη κλίμακα είχε να αντιμετωπίσει και η Θεσσαλονίκη. Αυτό το γεγονός, καθορίζει και τους στόχους της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης, και απ’ αυτό ανέκυπταν και τα μερικότερα προβλήματά της, όπως και οι δυνατότητες για την επίλυσή τους. Στο μακρό χρονικό της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης, συναντά κανείς μια επίμονη αναφορά στο γεγονός ότι η ΔΕΘ είναι καθρέφτης της ελληνικής ζωής. Αν ληφθεί υπόψη ότι υπάρχει μια διαφορά αρκετών χρόνων ανάμεσα στο έτος ίδρυσης της ΔΕΘ και στα χρόνια της εκθεσιακής δραστηριότητας και ότι η διαφορά αυτή οφείλεται στα πολεμικά γεγονότα της δεκαετίας του ’40, συνάγεται ότι η πράξη και η ζωή επιβεβαιώνουν τη θεωρία ότι στη ΔΕΘ καθρεφτίζεται η πορεία της ελληνικής ζωής. Η θεωρία αυτή έχει και άλλες αποδείξεις προπάντων στους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας και ανάπτυξης της χώρας. Το επίπεδο της ΔΕΘ υπήρξε κάθε φορά ανάλογο προς το επίπεδο ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας. Η αντιστοιχία αυτή μπορεί να σκιαγραφηθεί σε γενικές γραμμές ως εξής: Όταν, στα πρώτα χρόνια της λειτουργίας της ΔΕΘ, η ελληνική οικονομία περνούσε τη νηπιακή ηλικία του βιομηχανικού της σταδίου και ήταν κυρίως γεωργική και βιοτεχνική, παρόμοιο χαρακτήρα είχαν και οι ετήσιες επιδείξεις της Έκθεσης. Αργότερα, και όσο συντελούνταν η βαθμιαίά μεταβολή στη δομή της ελληνικής οικονομίας, άλλαζε και ο χαρακτήρας της Έκθεσης, που είχε πια ανδρωθεί στα τελευταία χρόνια πριν απ’ τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Είχε γίνει μια ρωμαλέα οικονομική εκδήλωση με διεθνή ακτινοβολία και βοηθούσε όχι μόνον στην εισαγωγή κεφαλαιουχικών αγαθών και τεχνολογίας, αλλά και στην προβολή της ελληνικής παραγωγής και στην προώθηση των εξαγωγών. Η εξέλιξη αυτή σταμάτησε με την έκρηξη του πολέμου, που χάραξε βαθιά τομή στην ιστορική της Έκθεσης και τη χώρισε σε δύο περιόδους, την προπολεμική και την μεταπολεμική. Αν επιχειρούσε κανείς ένα σύντομο απολογισμό για το τι πρόσφερε η ΔΕΘ στην προπολεμική περίοδο της λειτουργίας της, θα ήταν υποχρεωμένος να απονείμει στους ιδρυτές και τους οργανωτές των πρώτων 15 αυτών Εκθέσεων τα εύσημα που ανήκουν στους σκαπανείς, εύσημα που τα δικαιούνται εξίσου και όλοι οι εργαζόμενοι της ΔΕΘ, την εποχή εκείνη. Και αυτό γιατί απ’ το μηδέν δημιούργησαν ένα θεσμό, ο οποίος βρήκε βαθύτατη ανταπόκριση στον ελληνικό λαό, που από τότε αγκάλιασε με ιδιαίτερη αγάπη την Έκθεση Θεσσαλονίκης. Ένα θεσμό επίσης, ο οποίος κέρδισε σιγά-σιγά και διεύρυνε το διεθνές του κύρος και έπαιξε σημαντικό ρόλο για μια ευπρόσωπη διεθνή οικονομική παράσταση της Ελλάδας. Στην περίοδο αυτή, η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης ήταν κυρίως εισαγωγική, γιατί ο βαθμός της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας καθιστούσε αναγκαία την εισαγωγή της ξένης τεχνολογίας και των προϊόντων των βιομηχανικών χωρών. Αν η μορφή αυτή της Έκθεσης, με καθαρά οικονομικοτεχνικά κριτήρια, δεν προκαλεί ιδιαίτερο ενθουσιασμό, πρέπει εντούτοις για την σωστή αποτίμηση της προσφοράς της ΔΕΘ, να ληφθεί υπόψη ότι ο χώρος της λειτούργησε σαν ένας δραστικός παράγοντας ελληνικής αυτογνωσίας και σαν ένα δυναμικό κίνητρο άμιλλας και ανάπτυξης, που είναι ασφαλώς αποφασιστικό στοιχείο για λαούς συναισθηματικούς και παρορμητικούς, όπως είναι ο ελληνικός λαός. Τίποτε άλλο δεν θα μπορούσε να εξηγήσει τον στενό ψυχικό σύνδεσμο ανάμεσα στην Έκθεση και στους Έλληνες. Η Έκθεση ήταν το καμάρι τους και μέσα απ’ αυτήν έλπιζαν, προσπαθούσαν και πετύχαιναν να πλησιάζουν, να φτάνουν και να ξεπερνούν τους ξένους ανταγωνιστές. Σημαντικός είναι ο ρόλος που διαδραματίζει η HELEXPO – ΔΕΘ στον τομέα της διοργάνωσης πολιτιστικών και καλλιτεχνικών εκδηλώσεων. Η δραστηριότητα αυτή είναι σύμφωνη με την πανάρχαια ελληνική παράδοση που συνδύαζε στο πρόσωπο του Ερμή την αποστολή να είναι και Κερδώος και Λόγιος. Είναι γνωστό πως και ο νεοελληνικός διαφωτισμός, των τελευταίων αιώνων της τουρκοκρατίας είχε μια υλική βάση που τη δημιούργησαν οι εμπορευόμενοι και οι πραματευτάδες της ελληνικής διασποράς.  Τελικά, σ’ αυτή τη βάση αναπτύχθηκε και το μεγάλο κίνημα που έφερε το ’21. Γι’ αυτό, το ότι η HELEXPO – ΔΕΘ, ένας οικονομικός και εμπορικός Οργανισμός, είναι και φορέας πολιτιστικών και καλλιτεχνικών εκδηλώσεων, ταιριάζει με την ελληνική πραγματικότητα. Από τη στιγμή όμως που ο οργανωτής έγινε φορέας διοργάνωσης και άλλων εκδηλώσεων, προπάντων δε άλλων Εκθέσεων, παρουσιάστηκε η ανάγκη να αλλάξει τίτλο. Έτσι, απ’ το 1977, χρονιά στην οποία ο Οργανισμός μετατράπηκε από Ν.Π.Δ.Δ. σε Α.Ε., άλλαξε και ο τίτλος του φορέα-οργανωτή: Έγινε ΔΕΘ ΑΕ – HELEXPO, που διοργανώνει μία Γενική Έκθεση (την ετήσια Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης), πολλές Διεθνείς Ειδικές Εκθέσεις (Μαρμάρου – Ορυκτών – Μηχανημάτων, Τροφίμων – Ποτών – Εξοπλισμού – Μηχανημάτων, Επίπλου – Διακόσμησης – Εξοπλισμού – Μηχανημάτων, Δομικών Υλικών – Κατασκευών – Εξοπλισμού – Μηχανημάτων, Γεωργικών Μηχανημάτων – Εξοπλισμού – Εφοδίων, Τουρισμού, Σχολικών – Χαρτικών – Βιβλίων, Κοσμήματος, Αλιείας κ.α.), Διεθνή Συνέδρια και Πολιτιστικές Εκδηλώσεις. Με βάση τον ιδρυτικό νόμο της, η HELEXPO, με έδρα την Θεσσαλονίκη, είναι ο επίσημος ελληνικός φορέας διοργάνωσης Διεθνών Εκθέσεων, Συνεδρίων, και Πολιτιστικών Εκδηλώσεων. Από το 1929, η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης, είναι μέλος της Ένωσης Διεθνών Εκθέσεων (UFI). Από το 1983, μέλος της Ένωσης έγινε και η DETROP, μία από τις Διεθνείς Ειδικές Εκθέσεις της HELEXPO. Τα «ανέκδοτα» της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης συγκεντρώνονται στο λεύκωμα «75 χρόνια επί 15 ημέρες» που έγραψε και επιμελήθηκε ο Κυριάκος Ποζρικίδης, έπειτα από τετραετή έρευνα σε αρχεία και υλικό εφημερίδων. Ακολουθούν μερικές από τις πιο σημαντικές στιγμές της έκθεσης που περιλαμβάνονται στο λεύκωμα: 1926: Ο Ν. Γερμανός ανοίγει τις πόρτες της πρώτης Εκθεσης, η οποία στεγαζόταν κατόπιν παραχωρήσεως του στρατού στο πεδίο του Αρεως, στην περιοχή Στρατηγείο. Kάλυπτε 7.000 τ.μ., συμμετείχαν 600 εκθέτες και είχε συνολικά 100.000 επισκέπτες. Η Nestle μοιράζει στους μικρούς επισκέπτες της έκθεσης δωρεάν γάλα. Η ανέχεια την εποχή εκείνη είναι τέτοια, που σχηματίζονται ουρές για το απρόσμενο δώρο. Την ίδια χρονιά, η εταιρεία «Ε.Χριστοδούλου-Παστέρ» παρουσιάζει στη ΔΕΘ «θεραπεία συφιλίδος με το ελληνικό βισμούθιο». Η επίσκεψη στη ΔΕΘ διαφημίζεται στις εφημερίδες ως ιστορικό καθήκον: «Κάθε Έλλην έχει ιστορικό καθήκον να επισκεφτεί την 1η ΔΕΘ που εμπνέει αληθινά αίσθημα εθνικής υπηρηφάνειας». Είναι η εποχή που οι φίλοι της μπίρας μπορούν να απολαύσουν ένα παγωμένο ποτήρι «ΦΙΞ» στην τιμή της μίας δραχμής, ακούγοντας ραδιόφωνο, αφού ο ραδιοηλεκτρολόγος Χρήστος Τσιγγιρίδης ξεκινά τη λειτουργία του Πρώτου Ραδιοσταθμού Θεσσαλονίκης. 1927: Ενα χρόνο μετά και ενώ όλα βαίνουν καλώς για τη 2η ΔΕΘ, η οποία είχε 200.000 επισκέπτες, το απόγευμα της 27ης Σεπτεμβρίου, διακόπηκε η ηλεκτροδότηση και η έκθεση βυθίστηκε στο σκοτάδι. Το κλίμα στην Έκθεση εορταστικό: στο περίπτερο του Αγίου Όρους, εκτός από αγιογραφίες, πωλούνται λάδια, μπαχαρικά και βότανα ως παυσίπονα και ιαματικά, ενώ στην είσοδο του περιπτέρου της οινοποιητικής «Αχάια», οι επισκέπτες μαγνητίζονται από μια φρουρά εντυπωσιακών φουστανελοφόρων. Κυριαρχεί το περίπτερο 12 όπου συμμετείχε η περίφημη επιπλοποιία «Δ. Αθηναίου & Θ. Βαράγκη» Όλα βαίνουν καλώς μέχρι τις 27 Σεπτεμβρίου, όταν αρχίζουν …τα παρατράγουδα. Όπως μαθαίνουμε από το λεύκωμα, το απόγευμα της 27ης διακόπτεται η ηλεκτροδότηση και η μισή έκθεση βυθίζεται στο σκοτάδι. Αλλά… τα χειρότερα έπονται. Επικαλούμενη ανακοινωθέν του Γ΄ Σώματος Στρατού, η εφημερίδα “Φως” αποκαλύπτει ότι στις 28/9/27 «η Θεσσαλονίκη διέτρεξε μεγάλο κίνδυνο». Κι αυτό γιατί, ομάδα κομιτατζήδων σχεδίαζε να χτυπήσει την κατάμεστη ΔΕΘ, σερβικά ιδρύματα, το Κυβερνείο, το Στρατηγείο «και τας αποθήκας Πυρομαχικών». 1928: Η πρώτη χρονιά που Ελληνας πρωθυπουργός επισκέφθηκε τη ΔΕΘ. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος κάνει μια στάση στη Θεσσαλονίκη, ερχόμενος από το Βελιγράδι και στο περίπτερο της ταπητουργίας του δωρίζουν ένα χαλί. Ο Δάγκειος πυρετός θερίζει την Ελλάδα και η διοίκηση της ΔΕΘ αποφασίζει, για κοινωνικούς λόγους, να μειώσει το εισιτήριο. Ωστόσο, ξεχωριστό εισιτήριο 2 δραχμών απαιτείται για την επίσκεψη στο περίπτερο του Αγίου Ορους, σύμφωνα με τα αναφερόμενα στο λεύκωμα του κ. Ποζρικίδη. Εντύπωση προκαλεί στους επισκέπτες το ομοίωμα του Λευκού Πύργου από σαπούνι, που παρουσιάζει η εταιρία «Οικονομίδου-Φλίσκου». Την ίδια χρονιά, γίνεται διάρρηξη στα γραφεία διοίκησης, αλλά ο διαρρήκτης εμφανίζεται πολύ επιλεκτικός, αφού αφαιρεί μόνο εκλεκτά πούρα! Οι βιομήχανοι των Αθηνών εξακολουθούν να σνομπάρουν και την 3η ΔΕΘ 1929: Η εταιρεία Life Savers μοιράζει δωρεάν καραμέλες και καθότι οι Ελληνες είχαν μόλις βγει από μεγάλες στερήσεις, στο περίπτερο της έκθεσης επικράτησε πανζουρλισμός προκειμένου γονείς και παιδιά να εξασφαλίσουν τις λιχουδιές τους. Οι επιχειρηματικές πράξεις θα ξεπεράσουν τα 40 εκατ. δρχ. Την πρώτη διάκριση παίρνει ο «Λουμίδης», η συμμετοχή των Ελληνικών μπισκότων «Παπαδοπούλου» θεωρείται λίαν αξιέπαινη, ενώ τις εντυπώσεις κερδίζει η πρώτη έκθεση Ελληνικού Τύπου με εφημερίδες και περιοδικά που κυκλοφόρησαν μετά την επανάσταση του 1821! Η εταιρία «Λάιφ Σέιβερς» μοιράζει δωρεάν καραμέλες. Η στέρηση των Ελλήνων εκείνη την εποχή είναι τόση, που πιτσιρικάδες και γονείς συρρέουν κατά εκατοντάδες και οι υπάλληλοι της εταιρίας αναγκάζονται κάθε τόσο να κλείνουν τις πόρτες του περιπτέρου, για να ελέγχουν την κατάσταση. 1930: Η 5η ΔΕΘ, επιφυλάσσει πολλές εκπλήξεις στους επισκέπτες της. Πιτσιρικάδες με τους μπαμπάδες τους μαζεύονται σαν τις μύγες γύρω από το εντυπωσιακό νέο, εξακύλινδρο αυτοκίνητο της Dodge, το οποίο μάλιστα έχει  υδραυλικά φρένα! Για τις κυρίες, πιο θελκτική αποδεικνύεται η συμμετοχή της Ιαπωνίας. Στο ιαπωνικό περίπτερο, πωλούνται παραβάν έναντι 12.000 δρχ, κιμονό προς 4.000, ενώ η τρίτη και “φθηνότερη” εναλλακτική είναι τα μεταξωτά μανδήλια, προς 100 δρχ. Τα φώτα της έκθεσης τα δίνει η Ελλάδα: ο φωτισμός είναι αμιγώς ελληνικός, με λαμπτήρες εγχώριας κατασκευής. Στο περίπτερο του “Φυτριχ”! οι φαλακροί έκαναν ουρά για να μάθουν πως θα μπορούσαν να βγάλουν μαλλιά. «Σκοτεινό» σημείο της διοργάνωσης του 1930, η κόντρα ΔΕΘ-δήμου Θεσσαλονίκης, όταν ο τελευταίος απαιτεί είσπραξη φόρου από τις διαφημίσεις εντός της ΔΕΘ. Στις 29/9, μία ημέρα πριν από το κλείσιμο της έκθεσης, στους χώρους της γίνεται «χαμός». Ο λόγος; Είναι ο μόνος χώρος όπου μπορεί να πιει κάποιος μπίρα ή καφέ, γιατί λόγω δημοτικών εκλογών όλα τα κέντρα διασκέδασης είναι κλειστά με νόμο! Οι βιομήχανοι παλαιάς Ελλάδας προσπαθούν να τορπιλίσουν τη ΔΕΘ για λόγους ανταγωνισμού, με εμπιστευτική εγκύκλιο του προέδρου του Συνδέσμου τους, Χατζηκυριάκου, αλλά τελικά …«δεν τους περνάει». 1931: Pαρουσιάζονται για πρώτη φορά στην έκθεση τα καλλυντικά της Elizabeth Arden, προκαλώντας κοσμοσυρροή από τις κυρίες της Θεσσαλονίκης (κι όχι μόνο). Ανεξαρτήτως φύλου, οι επισκέπτες κοιτάζουν άναυδοι τον Γύρο του Θανάτου του Μπίλι Γουόρντ, την κυριότερη ατραξιόν του Λούνα Πάρκ της ΔΕΘ. Εντυπωσιάζουν ακόμα το “γραντ-ρου”, προσομοίωση πτήσης, ο “οίκος του γέλωτος”, παραμορφωτικοί καθρέφτες και ο “χορός του τάπητα”, κάτι σαν το σημερινό “ταψί”. Τρία δυστυχήματα έγιναν στο λούνα-παρκ καθώς άτομα εκτινάχθηκαν από τις κούνιες! 1932: Η ΔΕΘ δείχνει τα ρεφλέξ της, όταν η διεθνής κρίση θέριζε, θεσπίζοντας τη λαϊκή ημέρα με εισιτήριο 5 δρχ, ενώ «πατεντάρει» λαχείο στα πρότυπα του σημερινού ξυστού! Μεσούσης της έκθεσης ισχυροί σεισμοί προκαλούν τεράστιες ζημιές στη Χαλκιδική και μέρος των εσόδων διατίθενται υπέρ σεισμοπλήκτων. Από μια άλλη σκοπιά, τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας της, η ΔΕΘ είναι σωστό πανηγύρι. Τα καλύτερα κέντρα της πόλης είχαν εκεί παραρτήματα, όπου διασκέδαζαν οι επισκέπτες. Τα περίπτερα μοιράζουν για διαφημιστικούς λόγους σακουλάκια με σταφίδες, σύκα και άλλα γλυκίσματα. Kάθε χρόνο παρουσιάζονται νέες ατραξιόν, όπως ένας ποδηλάτης με μια κοπέλα στην πλάτη του διένυε μια απόσταση 50 μέτρων σε ένα σύρμα σε ύψος 20 μέτρων. Μετά το τέλος των ατραξιόν, έσβηναν τα φώτα και 2-3 φορές τη βδομάδα εκτοξεύονταν πυροτεχνήματα.   1933: Η ΔΕΘ προβάλλει τον ελληνικό τουρισμό και το μακεδονικό βιβλίο, έρχονται ειδικές αμαξοστοιχίες με επισκέπτες από το Μοναστήρι, γεμίζουν τα περίπτερα με Βαλκάνιους επιχειρηματίες και η εταιρία υπολογίζει την κατά κεφαλήν δαπάνη του μέσου επισκέπτη της ΔΕΘ μεταξύ 150 και 200 δρχ. 1934: Η ΔΕΘ ξεκινά τα road shows για την προβολή της ελληνικής οικονομίας και σε συνεργασία με το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο της Θεσσαλονίκης διοργανώνει μεταφερόμενη έκθεση στην Γιουγκοσλαβία. Στη ΔΕΘ συμμετέχουν μεταξύ άλλων η βιομηχανία «ΕΒΕΚ», η «Κολλινός» και η «ΑΒΕΖ», ενώ η εμπορική κίνηση στην πόλη ξεπερνά τα 200 εκατ. δρχ! Στο περίπτερο του Ερυθρού Σταυρού πραγματοποιήθηκε εγχείρηση σκωληκοειδίτιδας. Ανταγωνιστική προς τη ΔΕΘ έκθεση διοργανώθηκε στο Ζηρίνειο Γυμναστήριο Κηφισιάς, με ελληνικά προϊόντα. 1935: Η 10η ΔΕΘ ήταν η πρώτη που έγινε χωρίς τον ιδρυτή της, αφού ο Γερμανός είχε φύγει από τη ζωή τον Ιανουάριο της ίδιας χρονιάς. Λίγες ώρες προτού «φύγει», είχε εξασφαλίσει από την κυβέρνηση νέους χώρους για την επέκταση της ΔΕΘ. Σε τηλεγράφημά του έγραφε «Ζήτημα ετελείωσε σήμερον. Αύριον παραλαμβάνω έγγραφα χείρας μου, αναχωρώ Κυριακήν. Γερμανός». Η 10η ΔΕθ θα μετρούσε περισσότερους από 300.000 επισκέπτες. 1936: Επισκέπτεται την έκθεση ο διάδοχος Παύλος, ενώ ο Μεταξάς έχει ήδη ανέβει στην εξουσία. Στην έκθεση παρουσιάστηκαν οι πρώτες μάσκες προστασίας από χημικό πόλεμο. 1937: Στο λούνα παρκ υπήρχε μέρος του Βιενέζικου Πράτερ, ενώ μεγάλη ατραξιόν ήταν ο “Ιπτάμενος Ίππος” με την όμορφη Αμαζόνα καθώς και η περιστρεφόμενη μοτοσικλέτα “Λούπινγκ δε Λουπ” με τον περίφημο Σερ Ρίκιγκ από την Νέα Υόρκη.  Η επίδειξη όμως που έκοβε την ανάσα των επισκεπτών ήταν αυτή του “Φλεγόμενου Αερόστατου”. Τέλος διοργανώθηκαν παραστάσεις της “Άιντα” του Βέρντι.   1938: Η ΔΕΘ βιώνει κι αυτή την αλματώδη άνοδο του Χίτλερ. Ανάμεσα στις σημαίες που κυματίζουν στις πύλες της είναι κι αυτή με τη σβάστικα. 1939: Η Γερμανία είχε ήδη εισβάλει στην Πολωνία. Παρ’όλα αυτά η Γερμανία συμμετείχε στη ΔΕΘ και μάλιστα με δικό της περίπτερο. Η 14η ΔΕΘ του 1939 ήταν η τελευταία που έγινε στο Πεδίο του Άρεως. 1940: Ενώ η ΔΕΘ έχει μετακομίσει από το Πεδίον του Άρεως όπου γινόταν μέχρι τότε, στον σημερινό της χώρο, η χιτλερική Γερμανία συμμετέχει επίσημα στην έκθεση. Η Αλβανία κατασκεύασε περίπτερο, χαρακτηριστικό του οποίου ήταν ο Πύργος 23 μέτρων! Στις 22/9/1940, ο Γερμανός πρόξενος παραθέτει δεξίωση, πλέκοντας εγκώμια για την Ελλάδα και την έκθεση, λίγες μόλις εβδομάδες προτού ακουστεί το «Όχι» της 28ης Οκτωβρίου. Ο πόλεμος ξεσπά και πολλοί από τους εκθέτες δεν προλαβαίνουν καν να πάρουν τα πράγματά τους από τους χώρους της ΔΕΘ. 1941: Την περίοδο της Κατοχής οι Γερμανοί χρησιμοποιούν τα περίπτερα σαν αποθήκες, ενώ πριν αποχωρήσουν από τη Θεσσαλονίκη ανατινάζουν τα κτίρια της ΔΕΘ. Ο πόλεμος τελείωνε, η Ελλάδα όμως, ενώ οι εμπόλεμοι, νικητές και νικημένοι, άρχισαν αμέσως τις προσπάθειες για την επούλωση των τρομακτικών τραυμάτων τους, θα γνωρίσει και τις καταστροφές του εμφύλιου σπαραγμού. Ετσι η Διεθνής Εκθεση θα μείνει κλειστή για δέκα συνολικά χρόνια. Την οκταετία που αρχίζει αμέσως μετά την απευλευθέρωση της κατεστραμμένης Ελλάδας καταλήγει στην αναπροσαρμογή της εξωτερικής αξίας της δραχμής το 1953. 1951: Ο πρωθυπουργός Νικόλαος Πλαστήρας ανακοίνωσε την επαναλειτουργία της ΔΕΘ και για αυτή διατέθηκαν 5 δις δρχ από τις Αμερικανικές Πιστώσεις και άλλο 1 δις για την διαφήμισή της. Με αφετηρία τη 16η διοργάνωση του 1951, η ΔΕΘ θα αποτελέσει -κι ούτε ήταν δυνατό να γίνει διαφορετικά- έναν πραγματικό καθρέφτη της ελληνικής οικονομίας, αλλά και γενικότερα της ζωής της χώρας. Η 16η ΔΕΘ, η πρώτη μεταπολεμική, εγκαινιάστηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 1951. Από τότε λειτουργεί κανονικά, περισσότερο πλέον ως χώρος οικονομικών συναλλαγών και λιγότερο ως λαϊκό πανηγύρι. Στους χώρους της θα κυριαρχήσουν: η προσπάθεια για ανοικοδόμηση, η ξένη βιομηχανική παρουσία, η ντόπια αγροτική και βιοτεχνική παραγωγή. Ταυτόχρονα και όσο οι συγκοινωνίες βελτιώνονται και οι Ελληνες αποκτούν αυτοκίνητα, ο αριθμός των επισκεπτών θα αυξηθεί πέρα από κάθε προβλεψη. Την 1η μέρα που άνοιξε δεν προβλέψανε να έχουν πολλά ταμεία με αποτέλεσμα με δυσκολία να μπουν 20.000 άτομα αφήνοντας έξω τουλέχιστον 5.000 επισκέπτες. Συνολικοί επισκέπτες 543.000, 100.000 εκ των οποίων ήταν από εκτός Θεσσαλονίκης. Το εισιτήριο ήταν 4000δρχ ενά το εργατικό-υπαλληλικό 2000δρχ. 1952: 773.000 επισκέφτηκαν την έκθεση, ο μεγαλύτερος αριθμός επισκεπτών από 28 πόλεις της Ευρώπης που διοργάνωναν Εκθέσεις. 1953: Η λειτουργία της ΔΕΘ -της πρώτης που εγκαινιάζεται από πρωθυπουργό μεταπολεμικά- παρατείνεται επί διήμερο, προκειμένου οι εισπράξεις από την πρώτη ημέρα της παράτασης να διατεθούν για τη στήριξη των πληγέντων από τους σεισμούς σε Ζάκυνθο-Κεφαλονιά. Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσίαζε ένα σύστημα μικροσκοπίων με τα οποία οι επισκέπτες παρακολουθούσαν την κίνηση ζωικών σπερματοζωαρίων! 1954: Το Αμερικανικό περίπτερο παρουσιάζει το πρώτο κλειστό κύκλωμα τηλεόρασης, αφήνοντας άφωνους τους επισκέπτες που βλέπουν για πρώτη φορά τον εαυτό τους στο γυαλί. Στο πρόγραμμα της ΔΕΘ εντάσσεται η ενετική βραδιά: ο δήμος σβήνει όλα τα φώτα της παραλίας και των κάθετων προς αυτή οδών και ομάδες ανθρώπων, κρατώντας αναμμένους ενετικούς πυρσούς, περπατούν μέχρι το λιμάνι τραγουδώντας μπροστά από φωταγωγημένα πλοία, σε ένα φαντασμαγορικό θέαμα. Οι επισκέπτες έφτασαν στον εκπληκτικό αριθμό 1.236.671 αποτελώντας ρεκόρ προσέλευσης. 1955: Η ΔΕΘ αλλά και ολόκληρη η Ελλάδα, σημαδεύεται από το διωγμό των Ελλήνων από την Κωνσταντινούπολη. Το περίπτερο της Τουρκίας στη ΔΕΘ κλείνει πριν ολοκληρωθεί η έκθεση. 1957: Κίνα και ΗΠΑ συναγωνίζονται σε κινήσεις εντυπωσιασμού. Οι μεν Κινέζοι εκτοξεύουν παραδοσιακές κροτίδες, υποδεχόμενοι τον πρωθυπουργό, Κωνσταντίνο Καραμανλή, οι δε Αμερικάνοι ψήνουν κοτόπουλο σε ηλεκτρικό μαγειρείο που λειτουργεί με ηλιακή ενέργεια, το οποίο είναι τμήμα ενός ολόκληρου συστήματος θέρμανσης με τη δύναμη του ήλιου. Επίσης παρουσιάστηκε το “Μαγικό Σπίτι” όπου όλοι οι αυτοματισμοί του λειτουργούσαν με φωνητικές εντολές. Κι αν η εφευρετικότητα των Αμερικανών δημιούργησε προϊόντα που μοιάζουν πρωτοποριακά ακόμη και σήμερα, ένας υπάλληλος «εφηύρε» κάτι που άλλαξε την καθημερινότητα των Ελλήνων. Επρόκειτο για τον Δημήτρη Βακόνδιο, που δημιούργησε τον πρώτο καφέ-φραπέ στην ιστορία! 1958: Τσιτσάνης, Καζαντζίδης και Μαρινέλλα ανεβάζουν στα τραπέζια τους επισκέπτες της ΔΕΘ Λίγο μετά τα μέσα του αιώνα, για τους ξένους επισκέπτες της Θεσσαλονίκης, ιδίως δε τους Αθηναίους, η πόλη αποτελεί μεν δέλεαρ λόγω της ΔΕΘ, αλλά όχι μόνο χάρη σ’ αυτήν. Γύρω στο 1958 ξεκινά αυτό που έκτοτε έγινε παράδοση: η νυχτερινή «επιδρομή» στα μπουζούκια, στη διάρκεια της ΔΕΘ. Το 1958, στο «Πανόραμα» παίζουν ο Βασίλης Τσιτσάνης και η Γιώτα Λύδια. Στους «Χορτατζήδες» ο Καζαντζίδης με τη Μαρινέλλα και στη «Χαβάη» ο Μαρούδας. Παιδικά απογεύματα καθημερινά με το Κουκλοθέτρο του “Μπαρμπα-Μητούση” 1960: Ατραξιόν οι “Λευκοί Δαίμονες” που έκαναν ακροβατικές επιδείξεις με αιωρούμενα ποδήλατα, ενώ η παιδική σκηνή είχε “Ευγένιο Σπαθάρη” Εκείνη την εποχή, κι ενώ πολλοί Έλληνες δεν έχουν ακόμη καλά-καλά ηλεκτρικό φούρνο, ο Ελληνοαμερικανός Γιώργος Κρισέρης παρουσιάζει στη ΔΕΘ ηλεκτρονικό μαγειρείο, που λειτουργεί με …μικροκύματα. Κάποιοι έμειναν με το στόμα ανοιχτό. Άλλοι κράτησαν τον θαυμασμό τους για τη μεγάλη ατραξιόν της ΔΕΘ του 1960: τους Λευκούς Δαίμονες και τα ριψοκίνδυνα ακροβατικά τους με …αιωρούμενα ποδήλατα. Μέσα στους χώρους της ΔΕΘ, ο αείμνηστος Ευγένιος Σπαθάρης κάνει το κοινό να γελάει ή να αναστενάζει όλο καημό με τις παραστάσεις του Καραγκιόζη, ενώ το Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν ανεβάζει τις «Ορνιθες». Το ίδιο έτος, κατεδαφίζονται τα περίπτερα Α’, Β΄ και εθνικής παραγωγής, προκειμένου στη θέση τους να κατασκευαστεί το «Αλεξάνδρειο Μέλαθρον», το γνωστό σε όλους «Παλέ Ντε Σπορ». Το 1960 ξεκινάει το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (αρχικά ως Εβδομάδα Ελληνικού Κινηματογράφου). Ήταν μια ιδέα του Λίνου Πολίτη και του Παύλου Ζάννα που υιοθετήθηκε αμέσως από την ΔΕΘ Στην πρώτη κριτική επιτροπή συμμετείχαν ο Στρατής Μυριβήλης, η Κατίνα Παξινού και ο Ιωάννης Βελλίδης. Το παρών έδωσαν στο Φεστιβάλ η Αλίκη Βουγιουκλάκη, η Τζένη Καρέζη, η Μάρω Κοντού και δεκάδες άλλοι καλλιτέχνες. Βραβείο Α’ Ανδρικού Ρόλου στον Δημήτρη Χορν και Α’ Γυναικείου στην Αλίκη Βουγιουκλάκη για την ταινία “Μανταλένα”. Στηην τελετή απονομής βραβείων ο κονφερανσιέ Γιώργος Οικονομίδης έβγαλε σε δημοπρασία έναν χορό με την Αλίκη Βουγιουκλάκη, υπέρ του Δημοτικού Βρεφοκομείου Θεσσαλονίκης, στον οποίο πλειοδότησε ο εφοπλιστής κ. Νομικός με 30.000δρχ! 1961: Η ΔΕΘ του 1961 από πολλούς μνημονεύεται για τον …θυμό του Φίνου, ο οποίος αποσύρει από το Φεστιβάλ Κινηματογράφου την ταινία του «Ο Κατήφορος», γιατί του είπαν ότι θα προβληθεί Πέμπτη, αντί για Σαββατοκύριακο! Πρώτο βραβείο ανδρικού ρόλου στο Φεστιβάλ παίρνει ο Δημήτρης Χορν, ενώ η «Μανταλένα» εξασφαλίζει στην Αλίκη Βουγιουκλάκη την αντίστοιχη γυναικεία διάκριση. 1962: Το Φεστιβάλ Τραγουδιού μετακομίζει στη Θεσσαλονίκη. Τα εισιτήρια για τους τυχερούς στοιχίζουν 15, 20 και 50 δραχμές, ενώ μεταξύ των διαγωνιζόμενων συγκαταλέγονται οι Βογιατζής, Βάνου και Κουρούπη. Η πολιτική ατζέντα της ΔΕΘ έχει να επιδείξει έναν επισκέπτη υψηλότατου επιπέδου: τον Αμερικανό αντιπρόεδρο Τζόνσον. 1963: Φωτιά στο περίπτερο της Πειραϊκής Πατραϊκής, λόγω βραχυκυκλώματος σε ηλεκτρικά καλώδια. Λιγότερο …εύφλεκτα αποδεικνύονται τον ίδιο χρόνο τα πυροτεχνήματα! Η προγραμματισμένη δεξίωση αναβάλλεται, καθώς λόγω της καταρρακτώδους βροχής, τα πυροτεχνήματα δεν ανάβουν… 1964: Η Μις Κόσμος Κορίνα Τσοπέη, μαζί με τη Μις ΗΠΑ, Μπόμπι Τζόνσον, «καίνε» καρδιές στους χώρους της ΔΕΘ ενώ η Ελένη Ανουσάκη εμφανίζεται με τόσο προκλητικό ντεκολτέ, ώστε αστυνομικοί προσπαθούν να την εμποδίσουν να εισέλθει στο κτίριο διοίκησης για το Φεστιβάλ Κινηματογράφου. Το έκθεμα που τραβούσε την προσοχή ήταν ο θαλαμίσκος του διαστημοπλοίου “Σίγμα7” με τον οποίο ο Αστροναύτης Ουόλτερ Σιρά πραγματοποίησε πτήση στην τροχιά της Γης στις 3 Οκτωβρίου 1962. 1965: Είναι η χρονιά των αστροναυτών και του …νομάρχη Κούρναβου. ΗΠΑ και Ρωσία διαγκωνίζονται ατύπως για τον τίτλο της διαστημικής δύναμης, στέλνοντας στη Θεσσαλονίκη το βαρύ πυροβολικό τους: οι μεν ΗΠΑ τους αστροναύτες Κούπερ και Κόνραντ, οι δε Ρώσοι τους συναδέλφους τους, Λεόνοφ και Μπελάγιεφ καθώς και ομοίωμα του διαστημοπλοίου “Σπούτνικ Βοστόκ” Πίσω στη …γη, το τεταμένο πολιτικό κλίμα στην Ελλάδα, μετά την πτώση του Γεώργιου Παπανδρέου, έχει αντίκτυπο και στη ΔΕΘ του 1965, μία από τις μεγαλύτερες μέχρι τότε. Κανένας πολιτικός δεν εμφανίζεται για να την εγκαινιάσει και το καθήκον αναλαμβάνει ο τότε νομάρχης Κούρναβος. Ταυτόχρονα, ξεκινάει το πρώτο ράλι ΔΕΘ, το οποίο κερδίζει ένα Mini Cooper S. 1966: Νέος θεσμός στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου ΔΕΘ, η Μις Φεστιβάλ. Πρώτη νικήτρια η Βέρα Κρούσκα. 1967: Η ΔΕΘ πραγματοποιείται λίγους μήνες μετά το πραξικόπημα και την εγκαθίδρυση της Χούντας στην Ελλάδα. Από το στρατιωτικό ραδιόφωνο ακούγεται: «Ολόκληρος ο κόσμος από την καρδιά της Θεσσαλονίκης». Μάλιστα, στην επιτροπή διοργάνωσης του Φεστιβάλ Τραγουδιού συμμετέχει και εκπρόσωπος του Γ΄ Σώματος Στρατού. 1968: Άρχισαν οι φήμες περί μετακόμισης της Έκθεσης στο Καλοχώρι, σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας “Μακεδονία” μετά από εισήγηση του ΔΣ της ΔΕΘ υπό την προεδρία του Υπουργού Συντονισμού Μακαρέζου. 1969: Εγκαινιάζεται ο πρώτος όροφος του πύργου του ΟΤΕ. Από τα 25 μέτρα του Πύργου, οι πρώτοι τυχεροί βλέπουν τα 8,40, ενώ το 1970 αυτός στέκεται, πλέον, σε όλο του το ύψος! Στην Θεσσαλονίκη τις μέρες της ΔΕΘ συναρπάζουν οι “Olympians”, θρυλικό μουσικό συγκρότημα της εποχής. 1970: Η ΔΕΘ συνεχίζει να συγκινεί το κοινό. Πολλά θεάματα, παραστάσεις, φεστιβάλ, διασκέδαση! Συναυλίες των Αλ Μπάνο και Ρομίνα Πάουερ, Άιντολς και το Παλέ ντε Σπορ κατάμεστο. 1971: Την ημέρα των εγκαινίων της 36ης ΔΕΘ, στην θάλασσα της Αδριατικής κάηκε το μεγαλύτερο Ελληνικό φέριμποτ με δεκάδες νεκρούς. Αγαπημένος της εποχής Νίκος Ξανθόπουλος για την περίοδο της Έκθεσης. 1972: Πάτι Μπράβο με το τραγούδι της “Λα Μπάμπολα” και 2 sold out στο Παλέ ντε Σπορ. 1974: Η φράση του Κωνσταντίνου Καραμανλή στη ΔΕΘ έχει ήδη μείνει στην ιστορία. Αντί ομιλίας εγκαινίων, είπε: «Εγκαινιάζω την πρώτη μεταπελευθερωτική περίοδο της ΔΕΘ». Λίγο νωρίτερα, έχει κάνει 300.000 Έλληνες να παραληρούν από ενθουσιασμό στη διάρκεια ομιλίας του. Η έκθεση και η Θεσσαλονίκη έχουν αρχίσει να αλλάζουν. Μια νέα εποχή ξημερώνει. Τα ήθη και τα έθιμα εκσυγχρονίζονται, κοιτάζοντας προς Δυσμάς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα των νέων ηθών; Στις 21/9, μία ημέρα προτού κλείσει η ΔΕΘ, η Θεσσαλονίκη αποκτά -πρώτη σε όλα τα Βαλκάνια- κινηματογράφο drive-in. Στην οθόνη, ο επιθεωρητής Κάλαχαν με το μάγκνουμ του. 1979: Εγκαινιάζονται 2 νέες διεθνείς εμπορικές εκθέσεις. η Furnidec και η Textilia. Από το 1980 οι μέρες διεξαγωγής της ΔΕΘ γινόταν συνεχώς λιγότερες και η έκθεση αποκτούσε περισσότερο εμπορικό χαρακτήρα, έγινε ακόμα και πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης μειώνοντας εντυπωσιακά τον καλλιτεχνικό και φεστιβαλικό χαρακτήρα της. Της ‘”Εκθεσης” δηλαδή των Θεσσαλονικέων και όχι μόνο που προήγαγε εμπορικές πληροφορίες, γνώση, καλλιτεχνικά θεάματα και  διασκέδαση. Τα φεστιβάλ σβήσανε, νέες κλαδικές εμπορικές εκθέσεις εμφανίστηκαν για να φτάσουμε στη σημερινή της μορφή.   Όπως και νάχει όμως, είναι υποχρέωση του πολίτη της Θεσσαλονίκης η επίσκεψη στην ΔΕΘ έστω μία φορά κάθε χρόνο γιατή “Η ιστορία της ΔΕΘ είναι η Ιστορία της Θεσσαλονίκης”. Ενημερωτικό υλικό καθώς και σπάνιες φωτογραφίες πήραμε απο το βιβλίο «75 χρόνια επί 15 ημέρες» του  κ. Κυρ. Ποζρικίδη. Ο κ. Ποζρικίδης πραγματοποίησε ενδελεχή έρευνα μέσα στα αρχεία της δημόσιας επιχείρησης, αλλά και σε άλλες πηγές, ταξινομώντας και παρουσιάζοντας τις σπουδαιότερες στιγμές, αλλά και άγνωστα γεγονότα κάθε Γενικής Έκθεσης από το 1926, όταν και διοργανώθηκε η 1η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης έως την 75η ΔΕΘ του 2010.